神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

《書法課程》

見諸筆墨 | 達於心靈

不可一日無此君

文化核心 | 中國書法 | 最高藝術

神品 | 豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

鄧石如篆書《八闥冊》,無錫博物館藏本。此件《八闥冊》無年款,從篆書的書寫風格判斷,屬於他的中晚期作品。

【釋文】

萬綠陰中,小亭避暑。八闥洞開,入簟皆綠。雨過蟬聲,風來花氣,令人自醉。

大抵黑白善惡,只宜在心,不宜在口。記憶體精明,外示渾厚,此大豪傑之局。

量若靈臺無主,一味鶻突,豈包荒之謂哉!

回光自照,予心中善惡太分明,遇有不平,觸機輒發,以此涉世難矣!

請取此語為終身之韋弦:

一言而能傷天地之和,

一事而能折終身之福者,

切須檢點。

凡人及語,所不平,則氣必動,色必變,辭必厲。

惟韓魏公不嘫,更說到小人忘恩背義,欲傾己處而辭氣和平,乃如道尋常事。

好醜太明則物不契,賢愚太明則人不親。

士君子須是內精明而外渾厚,使好醜兩得其平,賢愚受益才稱德量。

有作用者,器宇定是不凡,

有受用者,才情必不雲露。

風來疏竹,風過而竹不留聲;

雁渡寒潭,雁去而潭不留影。

故君子事來而心始見,事去而心隨空。

鄧石如篆書。

清代中葉是中國書法史上一個劇變時期,碑學的興起衝擊,改變了清初帖學一統天下的頹弱之勢,書壇呈現出奇姿異態的繁榮景象。此時崇尚碑學的書家不乏其人,但真正成為碑學實踐範例的是鄧石如。他的出現,標誌著碑學派用毛筆在宣紙上書寫魏晉南北朝碑以至漢碑等的成熟,碑學透過廣泛地吸收傳統營養,融會貫通,已經創造出自己的碑派面目。

鄧石如,安徽懷寧人,原名琰,字石如,號頑伯,完白山人,因避清仁宗名諱,故以字行。出生寒士之門,祖輩“潛德不耀”的人品和“學行篤實”的學業以及驁岸不馴的性格對他的成長具有潛移默化之功。20歲左右即開始了一生的遊歷生涯,浪跡江湖,到處尋師訪友。他的一生,伴隨著刻苦自勵,傾注藝術的全部生活內容幾乎就是“交遊”二字。

他曾在江寧大收藏家梅鏐處8年,“每日昧爽起,研墨盈盤,至夜分盡墨,寒暑不輟”。不久得到曹文埴、金輔之等人的推獎,書名大振。

乾隆五十五年(1790年),乾隆皇帝80壽辰之際,戶部尚書曹文六月入京都,邀鄧石如同往。秋,途經山東,遂登泰山觀覽。進京後,鄧石如以書法享譽藝壇。

乾隆五十六年(1791),在兩湖總督畢沅處做了3年幕僚。張惠言、包世臣都曾向他學習書法。但他不求聞達,不慕榮華,不為外物所動,不入仕途,有著不願媚俗取巧的頑固,以石自比,以頑石自況,始終保持布衣本色,這完全是一位純粹的藝術家我行我素、自由自在的“逍遙”人生。他的好友、桐城派散文大家姚鼐曾給他寫過這樣一幅對聯:

茅屋八九間釣雨耕煙須信富不如貧貴不如賤;

竹書千萬字灌花釀酒益知安自宜樂閒自宜清。

人生達至這種境界,藝術的深沉和久遠便應運而生。

鄧石如為清代碑學書家巨擘,擅長四體書,其書法藝術是我國書法史上一座傑出的豐碑。其篆書初學李斯、李陽冰,後學《禪國山碑》《三公山碑》《天發神讖碑》、石鼓文以及彝器款識、漢碑額等。

他的篆書縱橫捭闔,字型微方,接近秦漢瓦當和漢碑額。他以隸法作篆,突破了千年來玉筯篆的樊籬,富有創造性地將隸書筆法糅合其中,大膽地用長鋒軟毫,提按起伏,大大豐富了篆書的用筆。特別是晚年的篆書,線條圓澀厚重,雄渾蒼茫,臻於化境,開創了清人篆書的典型,對篆書一藝的發展作出不朽貢獻。

隸書是從漢碑中出來,結體緊密,貌豐骨勁,大氣磅礴,也使清代隸書面目為之一新。

他的楷書並沒有從唐楷入手,而是追本溯源,直接取法魏碑,多用方筆,筆畫使轉蘊涵隸意,結體不以橫輕豎重、左低右高取妍媚的方法而求平正,古茂渾樸,與時俗館閣體格格不入,表現出勇於探索的精神。

他的行草書比較而言,不如篆隸功力深厚,主要吸收晉、唐草法,筆法遲澀而飄逸。

總觀其四體書法,以篆書成就最大,楷、行、草次之。鄧石如又是篆刻家,開創皖派中的“鄧派”。他以小篆入印,強調筆意,風格雄渾古樸、剛健婀娜,書法篆刻相輔相成。鄧石如的印章有著“疏處可以跑馬,密處不使透風”的特色。時人對鄧石如的書藝評價極高,列其篆、隸書為“神品”,稱其“四體皆精,國朝第一”。

鄧石如篆書《八闥冊》超清欣賞

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

神品|豐碑巨擘:其字可通神,其文可吟誦,其理可見性

“集篆書大成”鄧石如系列

TAG: 鄧石如篆書碑學八闥書法